3.1.1. Szacowanie ryzyka związanego z wdychaniem substancji szkodliwych
Z uwagi na poważne skutki wchłaniania szkodliwych substancji drogą inhalacyjną sprzęt ochrony układu oddechowego jest rozpatrywany jako najważniejszy wśród wszystkich środków ochrony indywidualnej. Powinien on być stosowany jedynie po wcześniejszym oszacowaniu ryzyka zawodowego. Procedura szacowania ryzyka bazuje na ustaleniu relacji stężenia substancji chemicznych występujących w atmosferze środowiska pracy do wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń określonych w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy [3]. Jeśli najwyższe dopuszczalne stężenia nie zostały ustalone (np. w przypadku czynników biologicznych) należy określić dopuszczalne wartości stężenia na podstawie danych literaturowych lub opinii ekspertów [4]. Schemat szacowania ryzyka przedstawiono na rysunku 17.
Rysunek 17. Schemat szacowania ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na wdychanie substancji szkodliwych. Ps – średnie ważone stężenie substancji na stanowisku pracy; PCh – stężenie chwilowe; Pp – stężenie pułapowe.
Warto podkreślić, że jeśli w środowisku pracy występują substancje rakotwórcze, to ryzyko zawsze oceniamy jako duże. Zastosowanie środków ochrony układu oddechowego może być wówczas traktowane jako działanie tymczasowe, ponieważ nie zapewnia ono całkowitego wyeliminowania czynnika rakotwórczego.
Ocena ryzyka przeprowadzana na potrzeby doboru właściwego sprzętu ochrony układu oddechowego powinna obejmować również m.in.:
- określenie zawartości tlenu w atmosferze środowiska pracy,
- określenie warunków mikroklimatu (temperatura i wilgotność),
- identyfikację dodatkowych zagrożeń (np. iskrzenie, palność, powstawanie rozprysków),
- sprecyzowanie indywidualnych wymagań użytkowników (np. zarost, stosowanie okularów korekcyjnych),
- analizę organizacji stanowiska pracy oraz specyfiki wykonywanych czynności zawodowych.
Istotne jest, aby ocena ryzyka była regularnie aktualizowana z uwzględnieniem zmian warunków pracy mogących wpływać na zdrowie pracowników.
Po wykonaniu oceny ryzyka możliwe jest przeprowadzanie doboru sprzętu ochrony układu oddechowego. Istotne jest przy tym, aby sprzęt ten był stosowny do występującego zagrożenia. Oznacza to, że powinien on posiadać właściwości pozwalające na zmniejszenie narażenia użytkownika na działanie substancji szkodliwych do akceptowalnego poziomu.