Praca w służbie zdrowia wiąże się z leczeniem oraz ratowaniem życia pacjentów z różnego rodzaju dolegliwościami. Wymaga to w większości przypadków bezpośredniego lub bliskiego kontaktu z pacjentami. Za najpoważniejszy w skutkach czynnik zagrożenia zawodowego w pracy w służbie zdrowia uznaje się czynnik biologiczny. Zagrożenia biologiczne mogą być powodowane transmisją kontaktową, a także drogą kropelkową. Zagrożenia biologiczne wynikające z relacji z pacjentem, mogą obejmować kontakt bezpośredni oraz pośredni. Czynniki biologiczne stwarzające ryzyko zagrożenia związane z bezpośrednim kontaktem, obejmują styczność ze skórą, krwią oraz płynami ustrojowymi pacjentów. Pośredni kontakt ma miejsce, gdy czynniki zakaźne są przenoszone na pracowników branży medycznej poprzez skażone przedmioty oraz powierzchnie. Przenoszenie zagrożeń biologicznych drogą kropelkową polega na rozprzestrzenianiu się i pozostawaniu w powietrzu kropel zawierających czynniki chorobotwórcze oraz wchodzeniu kropel w bezpośredni kontakt z powierzchniami śluzowymi oczu, nosa lub ust. Czynniki biologiczne obejmują ogromną ilość patogenów mogących powodować groźne choroby, na które narażeni są pracownicy branży medycznej.

Podczas wykonywania różnego rodzaju badań oraz zabiegów, personel medyczny narażony jest na kontakt z krwią pacjentów. Szczególnie niebezpieczny jest kontakt z nieprzebadaną krwią osób, które uległy wypadkom, silnie krwawią i potrzebują natychmiastowej, specjalistycznej pomocy. Kontakt z krwią klasyfikowany jest jako czynnik zagrożenia, ponieważ krew człowieka może przenosić różnego rodzaju zakaźne mikroorganizmy. Wśród najczęstszych zakażeń podczas kontaktu z krwią należą wirusy HIV, HCV oraz HBV. Ludzki wirus nabytego niedoboru odporności (HIV) powoduje chorobę zwaną AIDS. Wirus atakuje głównie komórki układu odpornościowego (leukocyty) powodując ich znaczną redukcję. Prowadzi to, do znacznego osłabienia odporności na nawet lekkie infekcje. Nieleczona choroba prowadzi do śmierci osoby zakażonej. Wirus zapalenia wątroby typu B (HBV) powoduje wirusowe zapalenie wątroby typu B. Niesie to za sobą poważne następstwa zdrowotne m. in. marskość wątroby, nowotwory wątroby, żółtaczkę, przewlekłe zapalenie wątroby, kłębuszkowe zapalenie nerek oraz guzkowe zapalenie tętnic. Zakażenie HBV może spowodować niewydolność wątroby, a nawet śmierć osoby zakażonej. Wirus zapalenia wątroby typu C (HCV) wywołuje wirusowe zapalenie wątroby typu C. Przewlekła infekcja spowodowana wirusem jest często bezobjawowa i może trwać latami. Choroba kończy się zazwyczaj marskością wątroby oraz rakiem wątroby, którym towarzyszą wodobrzusze, żółtaczka, krwawienie przełyku oraz tzw. śpiączka wątrobowa. W trakcie codziennej praktyki pracowników służby zdrowia, istnieje ryzyko narażenia na czynniki biologiczne poprzez bezpośredni lub pośredni kontakt z patogenami. Podczas codziennej pracy, ręce personelu stykają się ze skórą, wydzielinami oraz śluzówkami pacjentów, co tworzy bezpośrednie ryzyko narażenia na czynniki biologiczne. Poprzez dotykanie różnych powierzchni, np. klamek, ram łóżek, przycisków wywołania, uchwytów, szafek, zlewozmywaków i innych przedmiotów codziennego użytku oraz instrumentów do opieki nad pacjentem istnieje pośrednie zagrożenie narażenia na czynniki biologiczne. Przykładami czynników zakaźnych wywołanych pośrednim lub bezpośrednim kontaktem są różnego rodzaju grzyby, bakterie oraz wirusy. Hospitalizowani pacjenci mogą być nosicielami dermatofitów, czyli grzybów powodujących różnego rodzaju choroby w postaci grzybic. Do zakażenia grzybami antropofilnymi, których nosicielem są ludzie, może dojść na drodze bezpośredniego kontaktu z zakażonym człowiekiem lub pośrednio, poprzez kontakt z przedmiotami użytku osobistego. Objawy dermatofitozy różnią się w zależności od lokalizacji oraz rodzaju patogenu. Mogą przyjmować postać grzybicy powierzchniowej obejmującej warstwę rogową skóry oraz grzybicy głębokiej obejmującej skórę właściwą i powodują swędzenie, łuszczą się, zaogniają oraz sprawiają ból. Wielu przebywających w placówkach leczniczych pacjentów stwarza dla personelu medycznego zagrożenie czynnikami biologicznymi związanymi z bakteriami. Przykładem bakterii mogących spowodować zagrożenie zdrowotne personelu medycznego są gronkowce m. in. gronkowiec złocisty. Do zakażenia bakterią dochodzi najczęściej bezpośrednio przez dotyk zainfekowanego pacjenta lub pośrednio przez dotyk przedmiotów codziennego użytku. Zakażenie gronkowcem złocistym wywołuje najczęściej infekcję dróg oddechowych, choroby skóry, ropnie narządowe oraz zapalenie kości, mięśnia sercowego czy opon mózgowych. Obecni w placówkach medycznych pacjenci mogą być również źródłem zakażenia różnego rodzaju wirusami, których przykładem są rotawirusy. Przyczyną infekcji rotawirusowej jest bezpośredni kontakt z osobą zakażoną lub dotykanie zanieczyszczonych patogenami powierzchni. Typowymi objawami zakażenia rotawirusem są m. in. gorączka oraz nieżyt żołądkowo-jelitowy. Przebyta infekcja rotawirusowa może wywoływać powikłania w postaci uszkodzenia wątroby.

Do zarażenia personelu medycznego szkodliwymi czynnikami biologicznymi nie dochodzi jedynie przez bezpośredni dotyk zakażonego pacjenta lub pośredni dotyk zainfekowanych powierzchni. Czynniki zakaźne powodujące zagrożenie zdrowia i występowanie powikłań wśród personelu medycznego mogą być przenoszone drogą kropelkową. Przenoszenie drogą kropelkową odbywa się przez małe cząstki lub jądra kropelkowe mogące pozostawać w powietrzu przez długi czas. Kropelki zawierające czynniki zakaźne powstają, gdy zainfekowana osoba kaszle, kicha, mówi lub podczas niektórych zabiegów medycznych, takich jak odsysanie czy intubacja dotchawicza. Do zakażenia dochodzi, gdy wytworzone kropelki wchodzą w bezpośredni kontakt z powierzchniami śluzowymi oczu, nosa lub ust pracowników służby zdrowia. Do czynników zakaźnych przenoszonych drogą kropelkową należą zarówno bakterie, jak i wirusy. Jedną z wielu chorób zakaźnych przenoszonych drogą kropelkową jest gruźlica, wywołana bakteriami – prątkami gruźlicy. Źródłem infekcji jest chory pacjent wydalający prątki w trakcie kaszlu, kichania oraz mówienia, a zakażenie odbywa się drogą inhalacyjną. Konsekwencje zakażenia gruźlicą obejmują problemy związane z układem oddechowym, bóle w klatce piersiowej, duszności, krwioplucie oraz silny kaszel. Gruźlica może zaatakować również inne narządy organizmu, m. in. mózg, serce, węzły chłonne, kości, stawy, a także układ pokarmowy oraz moczowo-płciowy powodując różnego rodzaju schorzenia. Przykładem wirusowego zakażenia przenoszonego drogą kropelkową jest wirus grypy. Źródłem zakażenia jest pacjent wydalający patogeny. Zakażenie grypą wiąże się z wystąpieniem objawów, takich jak gorączka, dreszcze, bóle głowy, mięśni, gardła, nieżytem nosa oraz męczącym kaszlem. Grypa niesie za sobą ryzyko groźnych powikłań, m. in. zapalenia płuc, opon mózgowo-rdzeniowych czy mózgu.

Specyfika pracy personelu medycznego związana z obcowaniem z osobami posiadającymi różnorodne dolegliwości, stwarza ryzyko narażenia pracowników służby zdrowia na szkodliwie działanie czynników biologicznych. Najpowszechniejszymi źródłami zagrożeń biologicznych jest bezpośredni kontakt z krwią lub innymi tkankami pacjenta, pośredni kontakt z patogenami znajdującymi się na różnego rodzaju powierzchniach oraz czynniki zakaźne przyswajane drogą kropelkową. Narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne mogą być przyczyną rozwoju wielu chorób zakaźnych stwarzających zagrożenia zdrowia lub życia personelu medycznego. Na zagrożenia biologiczne narażone są wszystkie osoby związane z branżą medyczną.