Spośród wielu urządzeń wykorzystywanych w branży medycznej zarówno w diagnostyce, jak i leczeniu, dużą popularnością cieszą się aparaty wykorzystujące źródło promieniowania jonizującego. Promieniowanie jonizujące jest traktowane jako czynnik niebezpieczny dla zdrowia personelu medycznego. Promieniowanie jonizujące to promieniowanie elektromagnetyczne (γ, X)  lub cząstkowe (korpuskularne, np. α, β), które powoduje bezpośrednią lub pośrednią jonizację atomów i cząstek ośrodka, przez które przenikają.

W diagnostyce chorób oraz urazów bardzo popularne są urządzenia wykorzystujące przenikliwe dla ciała promieniowanie X, których zróżnicowane pochłanianie w poszczególnych narządach wytwarza obraz. Najpowszechniejszym badaniem diagnostycznym z użyciem promieniowania rentgenowskiego jest wykonanie RTG nazywane inaczej prześwietleniem. Za pomocą promieniowania rentgenowskiego prześwietlić można praktycznie każdą część ciała. Prześwietlenie stanowi pierwsze badanie, na jakie kieruje się pacjentów w przypadku wszelkich problemów z układem ruchu, zarówno po urazach, jak i na tle reumatoidalnym. Szczególną cechą zdjęć rentgenowskich jest bardzo wyraźne uwidacznianie układu kostnego. Dlatego pozwalają one uwidocznić lub wykluczyć wszelkiego rodzaju złamania czy przemieszczenia kości, jak i zmiany zwyrodnieniowe. Zdjęcie RTG są niezbędne w diagnostyce stomatologicznej i są podstawowym narzędziem pracy w chirurgii szczękowo twarzowej. W praktyce medycznej wykonuje się również prześwietlenia jamy brzusznej pozwalającej na kontrolę układu pokarmowego oraz moczowego, a także RTG klatki piersiowej uwidoczniające drogi oddechowe czy serce. Oprócz tradycyjnego badania RTG istnieje szereg innych badań obrazowych z wykorzystaniem promieni X, m. in. tomografia komputerowa, mammografia czy angiografia. Promienie X wykorzystywane są również podczas radioterapii, czyli jednej z najważniejszych metod leczenia nowotworów. Personel medyczny dokonujący codziennej diagnostyki związanej z promieniowaniem rentgenowskim narażony jest na wystąpienie negatywnych skutków zdrowotnych związanych z napromieniowaniem. Ma ono miejsce w wyniku wadliwego działania reaktora jądrowego lub uszkodzenia urządzenia emitującego promieniowanie rentgenowskie. Duże dawki powodują nieodwracalne zmiany, m. in. trwałe uszkodzenie DNA powodujące możliwość powstawania zmian nowotworowych. Promieniowanie X może doprowadzić do zniszczenia systemu krwionośnego, a co za tym idzie anemii oraz osłabienia układu odpornościowego. Promieniowanie rentgenowskie wpływa negatywnie na płodność oraz jest niezwykle szkodliwe dla płodu, powodując jego wady. Skutkiem napromieniowania może być również wypadanie włosów oraz powstawanie zmian skórnych. Najbardziej wrażliwe na promieniowanie X są tkanki o znacznym metabolizmie, dlatego należy zapewnić szczególną ochronę okolicą ciała zawierających tkankę gruczołową, np. tarczycy.

Narażeni na promieniowanie jonizujące mogą być również pracownicy branży medycznej zajmujący się tzw. medycyną nuklearną wykorzystującą promieniowanie gamma. Urządzeniem medycznym stosowanym w medycynie nuklearnej jest m. in. bomba kobaltowa stosowana w terapii nowotworowej. Kolejnym przykładem jest nóż gamma, czyli niezwykle precyzyjne urządzenie medyczne wykorzystywane w radiochirurgii np. operacjach mózgu bez otwierania czaszki. Innym przykładem jest tomografia emisyjna pojedynczych fotonów, czyli technika, która przy użyciu promieniowania gamma umożliwia tworzenie obrazu przestrzennego dowolnego obszaru ciała pacjenta. Promieniowanie gamma stanowi czynnik zagrożenia, a nadmierna ekspozycja może mieć wiele skutków zdrowotnych, m. in. uszkodzenie układu krwionośnego, osłabienie układu odpornościowego, powstawanie nowotworów oraz utratę płodności.

Powszechnie wykorzystywane w medycynie techniki i urządzenia do obrazowania medycznego, wykorzystujące promieniowanie jonizujące stanowią czynnik zagrożenia, na które narażony jest personel medyczny. W wyniku codziennej pracy związanej z diagnostyką wykorzystującą promieniowanie jonizujące lub niezauważonego uszkodzenia urządzeń emitujących promieniowanie możliwa jest ekspozycja pracownika na omawiany czynnik szkodliwy. Działanie promieni X oraz gamma niesie za sobą wiele konsekwencji prowadzących do utraty zdrowia. Na zagrożenie związane z promieniowaniem jonizującym narażeni są przede wszystkim radiolodzy.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *