Hełmy ochronne niezależnie od rodzaju i typu, aby prawidłowo zabezpieczały głowę użytkownika muszą być użytkowane zgodnie z wytycznymi producenta. Jednym z najważniejszych zagadnień w tym zakresie jest podejmowanie decyzji o wycofaniu hełmu z użytkowania. Hełm ochronny powinien zostać wycofany z użytkowania w sytuacji gdy zachodzi co najmniej jeden z poniższych warunków:

• uległ silnemu uderzeniu (niezależnie od dających się zauważyć uszkodzeń),
• upłynął okres, w którym producent gwarantuje zachowanie parametrów ochronnych,
• zidentyfikowano zmiany sugerujące utratę parametrów ochronnych.

Pierwszy warunek wynika z faktu, że w wielu przypadkach silne uderzenie w hełm nie wywołuje zauważalnych zmian, a zarazem pozbawia hełm właściwości ochronnych w sytuacji kolejnego uderzenia. Przykładem takiego efektu jest pogarszanie się właściwości amortyzacyjnych hełmu w kolejnych uderzeniach poruszającego się bijaka [16, 17].

Drugi warunek wynika z narażenia hełmów podczas użytkowania na działanie wielu czynników obniżających ich właściwości ochronne. Do najważniejszych należą czynniki atmosferyczne a szczególnie promieniowanie słoneczne, które powoduje degradację tworzyw sztucznych. W efekcie maleje jej odporność na uderzenie i przebicie oraz zdolność amortyzacji. 

W okresie użytkowania nadzór nad stanem technicznym hełmów, a zatem zachowaniem ich właściwości ochronnych, spoczywa głównie na pracodawcach, którzy wyposażyli swoich pracowników w taki sprzęt. Aby nadzór ten był skuteczny, musi wiązać się z prowadzeniem kontroli na dwóch poziomach:

• bezpośrednio przed przystąpieniem do każdego użycia (wykonywanej bezpośrednio przez odpowiednio przeszkolonego użytkownika),
• okresowo (np. raz w roku), wykonywanej przez kompetentną, specjalnie do tego celu przygotowaną osobę w zakładzie pracy lub bezpośrednio przez producenta (np. jego autoryzowany serwis).

Obydwa wymienione poziomy kontroli są niezwykle istotne, ponieważ pozwalają na wychwycenie uszkodzeń powodujących utratę parametrów ochronnych, co minimalizuje prawdopodobieństwo zastosowania niesprawnego hełmu, a ponadto są dokonywane przez osoby, których zdrowie – a w skrajnych przypadkach i życie – zależy od stanu technicznego tego sprzętu.

Przeprowadzenie samodzielnej kontroli stanu technicznego hełmów ochronnych wymaga od użytkownika odpowiedniej wiedzy. Źródłem podstawowych informacji z tego zakresu są instrukcje użytkowania dołączane przez producentów. Niestety, o potencjalnych uszkodzeniach mówią one najczęściej w sposób ogólny i nie przedstawiają konkretnych przykładów, a w związku z tym sprawdzający często nie jest w stanie ocenić, czy obserwowana zmiana jest istotnym uszkodzeniem, czy też nie. Z tego powodu przygotowano publikacje [18, 19] oraz materiały informacyjne w serwisie internetowym CIOP-PIB [20], które zawierają najważniejsze informacje dotyczące samodzielnego sprawdzania stanu technicznego hełmów. Są one adresowane do bezpośrednich użytkowników tych środków ochrony indywidualnej oraz pracowników służb BHP w zakładach pracy odpowiedzialnych za ich stan techniczny. Głównym założeniem dla przygotowywania tych materiałów było umożliwienie oceny stanu technicznego hełmów bez konieczności posługiwania się specjalistyczną aparaturą, a jedynie oceną wzrokową oraz prostymi manualnymi doświadczeniami.

Przykładowe sposoby samodzielnego sprawdzania przedstawiono na rys. 5 i 6, a uszkodzenia na rys. 7.