Baza wiedzy Środki Ochrony Indywidualnej Sprzęt zabezpieczający przed upadkiem z wysokości

5. Rodzaje Sprzętu

Zespół powstrzymujący spadanie z wysokości

Indywidualnym zespołem powstrzymującym spadanie z wysokości nazywany jest kompletny układ mający na celu powstrzymanie spadania oraz zmniejszający ryzyko uszkodzenia ciała. Do jego głównych zadań należą:

  • powstrzymanie spadania,
  • amortyzacja siły udarowej występującej podczas powstrzymywania spadania,
  • rozłożenie siły udarowej na mniej wrażliwe części ciała człowieka (pośladki i uda),
  • umożliwienie bezpiecznego oczekiwania na udzielenie pomocy podczas wiszenia po powstrzymaniu spadania lub umożliwienie samoewakuacji.

Systemy zapobiegające spadaniu z wysokości

Indywidualne systemy zapobiegające spadaniu są odrębną kategorią sprzętu zabezpieczającego przed upadkiem z wysokości i mają za zadanie nie dopuścić do zaistnienia spadania z wysokości. Do tej kategorii sprzętu zaliczane są się dwa rodzaje systemów:

  • do ustalania pozycji podczas pracy na wysokości (tzw. „praca w podparciu”),
  • niedopuszczające do wejścia pracownika do strefy, w której istnieje ryzyko spadania.

Podzespoły kotwiczące

Podzespół kotwiczący ma za zadanie umożliwić przyłączenie podzespołu łącząco-amortyzującego do konstrukcji nośnej stanowiska pracy. Składnikami sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości zaliczanymi do kategorii podzespołów kotwiczących są różnego rodzaju zaczepy (nożycowe, linkowe, hakowe, taśmowe), poziome liny i szyny kotwiczące, statywy oraz masy kotwiczące.  Podzespoły kotwiczące mogą spełniać szereg dodatkowych funkcji ułatwiających pracę na wysokości, np. umożliwiając przemieszczanie się użytkownika w poziomie lub szybkie mocowanie i odłączanie od konstrukcji stałej. W skład podzespołu kotwiczącego mogą wchodzić zarówno składniki sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości, jak i elementy konstrukcji nośnej, do których składniki sprzętu są mocowane – tzw. punkty kotwiczenia (punkty mocowania). Istnieją także rozwiązania systemów chroniących przed upadkiem z wysokości, których składniki stanowią integralną część konstrukcji nośnej  (np. prowadnice szynowe urządzeń samozaciskowych wbudowane w systemy stałych drabin).

Podzespoły łącząco-amortyzujące

Podzespół łącząco-amortyzujący jest składnikiem łączącym szelki bezpieczeństwa z urządzeniem kotwiczącym. Pełni w zestawie sprzętu rolę elementu powstrzymującego spadanie oraz pochłaniającego energię kinetyczną spadania. Pochłaniając energię kinetyczną, podzespół zmniejsza siłę udarową występującą podczas powstrzymywania spadania do wartości uznanej za nieszkodliwą dla organizmu człowieka oraz ogranicza drogę spadania.

Linki bezpieczeństwa z amortyzatorami może być dostarczana jako podzespół albo jako dwa oddzielne składniki (linka bezpieczeństwa oraz amortyzator), dobierane i montowane samodzielnie przez użytkownika w celu uzyskania kompletnego podzespołu.

Linki bezpieczeństwa wykonywane są zazwyczaj z lin z włókien syntetycznych (poliamidowych, poliestrowych, aramidowych itp.), rzadziej z lin stalowych lub łańcuchów. Mogą mieć stałą bądź regulowaną długość. Maksymalna długość linki bezpieczeństwa wraz z amortyzatorem nie może przekraczać 2 m. Włókiennicze linki bezpieczeństwa przeznaczone do prac, przy których mogą być narażone na działanie czynników gorących (płomień, iskry, rozgrzane przedmioty), są wykonywane z odpowiednio odpornych materiałów np. włókien aramidowych.

Amortyzatory przeznaczone do stosowania w podzespołach łącząco-amortyzujących najczęściej są wykonywane jako amortyzatory włókiennicze. Głównym elementem takiego amortyzatora jest taśma amortyzująca, wykonana techniką tkacką lub szycia, która rozdzierając się pochłania energię spadania. Znane są również amortyzatory działające na innej zasadzie – np. cierne lub gumowe.

Urządzenia samozaciskowe są kategorią podzespołów łącząco-amortyzujących, których działanie polega na przemieszczaniu się mechanizmu zaciskowego po pionowej prowadnicy. Mechanizm zaciskowy może przemieszczać się swobodnie po prowadnicy do góry oraz, z niewielką prędkością, w dół. W razie zaistnienia spadania następuje zaciśnięcie mechanizmu na prowadnicy i powstrzymanie spadania.

Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje urządzeń samozaciskowych – z giętką prowadnicą  i ze sztywną prowadnicą. W urządzeniach z giętką prowadnicą prowadnica może być linką włókienniczą lub stalową, której górny koniec przytwierdzony jest do konstrukcji stałej, a dolny zwieszony swobodnie. Dolny koniec prowadnicy może być również wyposażony w obciążnik. Urządzenia ze sztywną prowadnicą mają prowadnicę w postaci szyny lub stalowej liny przytwierdzonej do konstrukcji stałej na obu końcach. Szczególnym przypadkiem urządzeń samozaciskowych ze sztywną prowadnicą są urządzenia, których prowadnica może być poprowadzona pod kątem do pionu.

W urządzeniach samozaciskowych amortyzacja siły udarowej, występującej podczas powstrzymywania spadania, uzyskiwana jest poprzez tarcie pomiędzy prowadnicą a zaciśniętym na niej mechanizmem zaciskowym oraz poprzez działanie elementów amortyzujących wbudowanych w prowadnicę lub w element łączący użytkownika z mechanizmem zaciskowym.

Urządzenia samohamowne są wyposażone w mechanizm zwijający z bębnem, na który nawinięta jest lina lub taśma włókiennicza. Mechanizm zwijający umożliwia odwijanie się liny (taśmy) pod wpływem niewielkiej siły (oddalanie się użytkownika od mechanizmu) oraz samoczynnie zwija ją (kasując luz) w przypadku zbliżania się użytkownika do mechanizmu. W wypadku wzrostu prędkości odwijania się linki lub taśmy z bębna powyżej wartości 2,5 m/s (co ma miejsce w przypadku spadania) następuje automatyczne zablokowanie obrotu bębna i powstrzymanie spadania użytkownika. Amortyzowanie siły udarowej powstrzymywania spadania uzyskiwane jest dzięki działaniu:

– hamulca ciernego, w który wyposażony jest mechanizm zwijający lub,

– amortyzatora włókienniczego wbudowanego w końcówkę taśmy/liny urządzenia.

Szelki bezpieczeństwa

Szelki bezpieczeństwa są podstawowym rodzajem uprzęży przeznaczonym do powstrzymywania spadania z wysokości. Składnik ten  użytkownik systemu chroniącego przed upadkiem z wysokości zakłada bezpośrednio na siebie.

Szelki bezpieczeństwa mają za zadanie utrzymanie ciała człowieka w czasie powstrzymywania spadania oraz podczas wiszenia po powstrzymaniu spadania. Odpowiadają za prawidłowy rozkład siły udarowej (występującej w czasie powstrzymywania spadania) na ciało użytkownika. Przenoszą naciski na mniej wrażliwe części ciała – pośladki i uda. Zadaniem szelek jest również nadanie użytkownikowi prawidłowej (zbliżonej do pionowej) pozycji podczas wiszenia po powstrzymaniu spadania, w celu umożliwienia bezpiecznego i w miarę wygodnego oczekiwania na udzielenie pomocy.

Szelki bezpieczeństwa są konstrukcją z taśm włókienniczych, odpowiednio połączonych ze sobą za pomocą szwów i elementów spinających (np. klamer), tak by utworzyły układ pasów nośnych obejmujących ciało użytkownika. Taśmy szelek są wykonywane z włókien syntetycznych typu poliamid lub poliester. Szelki wyposażone są w jedną lub kilka klamer zaczepowych, służących do przyłączania podzespołu łącząco-amortyzującego. Klamry przeznaczone do powstrzymywania spadania oznaczane są na szelkach bezpieczeństwa wielką literą A. Szelki bezpieczeństwa mogą być również wyposażone w pas do nadawania pozycji podczas pracy na wysokości. Oprócz elementów pełniących funkcje ochronne, szelki mogą mieć także wyposażenie pomocnicze np. elementy do zawieszania narzędzi.