W krajach Unii Europejskiej zagadnienia dotyczące ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników biologicznych reguluje dyrektywa o numerze 2000/54/WE z dnia 18 września 2000 r.
Dyrektywa 2000/54/WE została już wprowadzona w większości krajów europejskich, w tym także w Polsce. Określa ona obowiązki pracodawcy dotyczące oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą, stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko oraz informowania pracowników o ryzyku zawodowym, a także zapewnienia właściwej ochrony przed zagrożeniami wynikają bezpośrednio z zapisów kodeksu pracy.
Według terminologii stosowanej w dyrektywie 2000/54/WE czynniki biologiczne oznaczają wszystkie drobnoustroje łącznie z mutantami, hodowlami komórkowymi i pasożytami wewnętrznymi człowieka, które mogą być przyczyną zakażenia, alergii lub innego działania toksycznego. Czynniki te zaklasyfikowano do 4 grup ryzyka w zależności od ich zdolności wywoływania zakażenia:
Ocena ryzyka powinna być przeprowadzana regularnie, począwszy od 2 grupy. Pracodawca, oprócz obowiązku informowania pracowników o zagrożeniu, jest zobligowany do podjęcia wszelkich możliwych działań w celu jego zminimalizowania. Według dyrektywy jednym z elementów ograniczenia ryzyka jest „…stosowanie zbiorowych środków ochronnych i(lub), gdy narażenie nie może być zlikwidowane w inny sposób, indywidualnych środków ochronnych”.
Wymagania związane ze stosowaniem znaków ostrzegawczych, dostępu do stref kontrolowanych, stosowania odzieży i odkażania przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1 Środki bezpieczeństwa przy procesach przemysłowych
Środki bezpieczeństwa | Poziom zagrożenia | ||
2 | 3 | 4 | |
Znak: zagrożenie skażenia biologicznego | Tak | Tak | Tak |
Ograniczenie dostępu dla pracowników | Zalecane | Tak | Tak przez komorę powietrzną |
Ubranie personelu | Odzież robocza | Odzież ochronna | Odzież ochronna (całkowicie zmieniana) |
Środki ochrony układu oddechowego, oczu twarzy, rąk i stóp | Tak | Tak | Kombinezony gazoszczelne oraz izolujący sprzęt ochrony układu oddechowego |
Dostępność środków higienicznych i odkażania | Tak | Tak | Tak |
W załączniku 1 dyrektywy 2000/54/WE w wykazie rodzajów działalności, związanej z narażeniem na czynniki biologiczne wymieniono prace w służbie zdrowia, w tym w zakładach odizolowanych, zakładach typu post mortem, prace w laboratoriach klinicznych i diagnostycznych. W tych przypadkach dyrektywa 2000/54/WE zobowiązuje pracodawców do ustalenia rodzaju, stopnia oraz czasu trwania narażenia pracowników na działanie czynników biologicznych, jeżeli wykonują oni jakiekolwiek czynności mogące stwarzać ryzyko. Pracodawca zobowiązany jest również przeciwdziałać takiemu narażeniu, między innymi, przez zastosowanie środków ochrony indywidualnej (rys. 1).
Rysunek 1 Przykładowy zestaw środków ochrony indywidualnej